Strona korzysta z plików cookie w celu zapewnienia płynnego działania, usprawnienia przeglądania oraz marketingu. Więcej informacji na temat wykorzystywanych plików cookie i możliwości rezygnacji znajduje się w naszej - Polityce prywatności

Kilim młodych mężatek w kościele w Nemajūnai (czytać)



Dźwięk w tle: Folklore ensemble ,,ŪLA", leader Janina Bukantaitė

Podziel się z przyjaciółmi:

Projekto parneris keitykla TOP EXCHANGE

Opis

W kościele p.w. śś. Piotra i Pawła w Nemajūnai (Niemoniuny), z lewej strony ołtarza głównego za drzwiami z witrażem znajduje się kaplica Najświętszej Maryi Panny, a w niej – obraz Matki Bożej. Jest to kopia obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej, wykonana przez profesora Karola Rafałowicza farbami olejnymi na satynie. NMP została przedstawiona z dwiema koronami, ozdobionymi 12 gwiazdami i 43 promieniami na niebieskim aksamicie (złocony brąz). Obraz ofiarował kościołowi w 1886 r. Mataušas Rukas.

W kaplicy przechowywane jest też dzieło sztuki ludowej XIX w. – kilim wykonany z 64 pasów młodych mężatek. Na żadnym z pasów nie została umieszczona data, dlatego trudno jest ustalić wiek kilimu. Kilim przechowywany w kościele w Niemoniunach jest największy ze wszystkich znanych na Litwie.

Powiada się, że pewna młoda panna ze wsi Niemoniuny w dniu swoich zaślubin dała w prezencie proboszczowi pas ozdobiony przez nią wyszukanymi wzorami. Myśl o takim darze zrodziła się prawdopodobnie podczas wieczoru panieńskiego, kiedy młoda panna zwróciła się do Boga z prośbą o obdarzenie łaskami przyszłej rodziny. Później za jej przykładem poszły inne panny, a z biegiem czasu stało się to tradycją. Zgromadzono więc znaczną ilość takich pasów, a kobiety z parafii postanowiły je zszyć, by się nie pogubiły.

Przy różnych okazjach kilim ten rozściełano w kościele w coraz to innym miejscu: przed Bożym Narodzeniem – przy żłobku, przed Wielkanocą – przy grobie Chrystusa, podczas odpustu, ślubu czy chrztu – przy ołtarzu głównym. Kilim ma długość około 4 metrów, szerokość – 3 metry.

Około 1988 r. kilim został przeniesiony do muzeum w miasteczku Vilkija. Ówczesny dyrektor tworzącego się Muzeum Kultury Etnicznej im. Antanasa i Jonasa Jušków, Arūnas Sniečkus, w poszukiwaniu nowych eksponatów przybył m.in. do Niemoniun. Kobieta pracująca w kościele pokazała mu skarby przechowywane na strychu kościelnym. Kilim wykonany z oryginalnych pasów zaintrygował muzealnika. Po zebraniu potrzebnych podpisów niedługo wrócił on do Niemoniun. Ówczesny proboszcz kościoła Juozas Lunius zgodził się na wypożyczenie kilimu na rok. Po upływie tego terminu A. Sniečkus zwrócił kilim, poprosił jednak o pozwolenie na dalsze jego eksponowanie w muzeum, gdyż roztacza on pozytywną energię, działa uspokajająco i przyciąga wielu zwiedzających. W opinii A. Sniečkusa dziewczyny, które postały jakiś czas przy tym kilimie, łatwiej znajdowały narzeczonych. Co więcej, tego kilimu, który nie był poddawany jakiejkolwiek obróbce chemicznej, nie tylko nie imają się żadne szkodniki, ale i ogień. Proboszcz poparł prośbę muzealnika i w taki sposób kilim przez ponad dziesięć lat znajdował się w muzeum A. i J. Jušków. W miasteczku Vilkija kilim młodych mężatek przeżywał swój renesans – w celu jego obejrzenia, a później też doznania mocy uzdrawiających, przybywali ludzie z całej Litwy.

Jednak pewnego dnia mieszkańcy Niemoniun upomnieli się o swój skarb. Przyczyną tego były artykuły prasowe poświęcone temu XIX-wiecznemu dziełu sztuki ludowej. Parafianie zaczęli wypytywać proboszcza o miejsce przechowywania kilimu posiadającego cudowne moce. Ksiądz musiał wysłać aż cztery listy polecone, by wreszcie umówić na spotkanie z dyrektorem muzeum A. Sniečkusem. Muzealnik zgodził się zwrócić kilim, przepraszając za tak długie jego przetrzymywanie.

W późniejszym okresie pojawiła się propozycja eksponowania tego unikatowego kilimu w Muzeum Sakralnym w Birsztanach, by mogło go obejrzeć jak najwięcej osób. Postanowiono jednak pozostawić go w kościele w Niemoniunach – w miejscu, z którego się wywodzi.

Na Litwie znanych jest kilka innych dzieł sztuki ludowej o podobnym charakterze. W Muzeum Narodowym przechowywanych jest sześć niewielkich kilimów z pasów różnej wielkości. Kilimy z pasów nie stały się przedmiotem osobnych badań etnologów. Uważa się, że jest to jeden z rodzajów wytwórczości, szczególnie rozpowszechnionych na Suwalszczyźnie. Niektórzy określili również ich przeznaczenie. Na przykład, kilim służący do przykrycia siedzeń powozów, uszyty z 30 ozdobnych pasów; kilim zawieszany na ścianie przy łóżku, uszyty z 6 specjalnie utkanych ozdobnych pasów. Inne kilimy pochodzą z okręgu Šakiai (Szaki) z końca XIX wieku, uszyte z 21 lub 17 ozdobnych pasów. Wszystkie one są wielobarwne, w jaskrawych kolorach: zielonym, czerwonym, wiśniowym, fioletowym. Osnowa pasów jest lniana, z nici białych lub czarnych.

Pasy są jedną z najstarszych i najbardziej rozpowszechnionych różnokolorowych litewskich tkanin ludowych. Utkane pasy były zwijane w kłębki i składane do kufrów posagowych. Darowanie pasów wiąże się z różnymi zwyczajami ludowymi. Od dawna uważane są one za symbol szczęścia, wdzięczności i przywiązania. Młoda mężatka za pomocą pasów wykupywała sobie drogę do „obcego“ kraju. Był to drogi prezent: dziewczyna obdarowywała nim swojego chłopaka, na weselach druhny ofiarowywały je drużbom.

Na górę