Першае ўпамінанне аб Падароску, нам вядомае, адносіцца да 1522 года, калі ў пераліку касцёлаў Віленскай каталіцкай епархіі названы Падароскі касцёл. Паселішча існавала і раней, аб чым ускосна сведчыць знойдзены паўгрош Аляксандра Ягелончыка. Праз Падароск праходзіць шлях, які з даўніх часоў звязвае Гродна і Брэст, зручнае месца для пераправы праз Зяльвянку. Сама назва звязвае вёску з дарогай. Аб гэтым жа гавораць мясцовыя паданні. Па адной версіі па дарозе на Ружаны спынялася тут Кацярына ІІ, па другой – назва вёскі ўзнікла, калі везлі хрустальную труну памёрлай у Ерусаліме паненкі Бохвіц, а дарогу пасыпслі пялёсткамі руж. Адсюль і пайшла назва “па дарозе роз” – Падароск.

Культурная спадчына Падароска патрабуе значных даследванняў. Цікавасць прадстаўляе род першых уладальнікаў – Клочкаў. Менавіта Мацей Клочка, стараста Ваўкавыскі з 1522 па 1543 гады і яго жонка былі фундатарамі першага касцёла ў Падароску.

Марына Клочкаўна Падароская стала заснавальніцай праваслаўнага храма ў Падароску. У 1630 годзе яна дае царкве фундуш у 9,5 валок (228 га) і даручыла апеку фундуша Віленскаму Святадухаву манастыру. Сын Марыны Клочкаўны Падароскай, Павел, які атрымаў тытул князя Дольскага і быў войскім ваўкавыскім, перадаў землі царквы ўніятам.

Нашчадкі Мацея Клочкі, Дольскія, валодалі Падароскам да канца ХVІІ стагоддзя. Апошні вядомы з іх – Карл Дольскі “граф на Дольске, Дуброўніцы і Камарне, маршалак надворны Вялікага княства Літоўскага, стараста Піснскі і Ваўкавыскі”, упамінаецца пад 1690 годам. Ён быў уніятам, бо ў яго часы ўпамінаецца прэсвітэр падароскі, айцец Андрэй Бутрымовіч.

Род Клочкаў-Дольскіх быў пароднены са славутымі беларускімі родамі. Павел Дольскі выдаў сваіх дачок Ізабэлу і Канстанцыю за Мікалая Тышкевіча і Самуэля Літавора Хрыптовіча.

З імем Мікалая Ташкевіча звязана адна з загадак Падароска. У інвентары Падароска за 1659 год ён упамінаецца як уладальнік Старога Падароска, у той час, як уладальнікам Падароска названы Карл Дольскі. Магчыма існаванне двух Падароскаў звязана з войнамі таго часу. Вядома, што Падароск моцна пацярпеў у час баявых дзеянняў. У 1660 годзе дзеля паляпшэння становішча мястэчку Падароск было дадзена Магдэбургскае права.
Падароск быў значным паселішчам. На карце Томаша Макоўскага 1613 года ён пазначаны як адно з буйнейшых мястэчак ваяводства. У ХVІІ стагоддзі ўладальнікамі маёмасці ў Падароску, акрамя Дольскіх і Тышкевіча , называюцца Касцюшкі. Цікава было б даведацца, ці не родня яны Тадэвушу Касцюшку.

У пачатку ХVІІІ стагоддзя Падароск пераходзіць ва ўладанне да прадстаўніка роду выхадцаў з Італіі – Скорпія дэль Кампа. Гэты род вядомы ў Вялікім княстве літоўскім як род вучоных і асветнікаў.

Ад Скорпіа дэль Кампа ў сярэдзіне ХVІІІ стагоддзя Падароск перайшоў ва ўладанне Грабоўскіх. Адзін з іх – або Павел Грыбоўскі, з 1784 года быў старастам Ваўкавыскім (памёр у 1794 годзе), або Сігізмунд Ксаверый Грыбоўскі, пасол ад Ваўкавыскага павета на сейм 1790 года (памёр у 1809 годзе), заклаў у 1780 годзе каменную царкву. Гэта царква ў перабудаваным выглядзе існуе і дзейнічае да нашага часу. Будынак царквы, таксама, патрабуе даследванняў. Магчыма ён з’яўляецца нашчадкам касцёла 1522 года або царквы 1630 года.

Акрамя царквы ў Падароску знаходзіцца яшчэ некалькі цікавых помнікаў архітэктуры: сядзібны дом ХVІІІ – ХІХ стагоддзяў з паркам, будынак карчмы (узрост невядомы), спіртзавод, адкрыты ў 1862 годзе, гаспадарчыя пабудовы маёнтка, дом пана Стоцкага з сырцовай цэглы, будынак гміны 1920 гадоў, сялянскія жылыя дамы ХІХ – ХХ стагоддзяў. Адзін з гаспадарчых будынкаў, па некаторых меркаваннях, з’яўляецца перабудаваным першапачатковым домам уладальнікаў Падароска. Гэты будынак патрабуе асаблівых даследванняў.

У разбураным выглядзе захаваўся радавы склеп яшчэ аднаго роду ўладальнікаў Падароска. Сын вядомага пісьменніка-філосафа Фларыяна Бохвіца, Раман набыў маёнтак у Падароску ў 1854 годзе. Менавіта Раман Бохвіц перабудаваў сядзібны дом у стылі позняга класіцызма ў 1854-1856 гады па праекту архітэктара Лукі з Вільні. Захавалася апісанне ўнутранага ўбранства пакояў. У доме захоўвалася багатая бібліятэка з выданнямі заходнееўрапейскіх і польскіх аўтараў ХVІ -ХVІІІ стагоддзяў, архіў радоў Чачотаў і Бохвіцаў. Быў у доме, так званы, пакой Банапарта з вялікай калекцыяй зброі і ваеннага рыштунку. Захоўваўся срэбны сталовы сервіз на дзевяноста персон з гербамі Чачотаў і Бохвіцаў. Быў абраз Архангела Міхаіла работы Яна Матэйкі, скульпртурны партрэт Яна Сабескага на кані, партрэты знакамітых людзей ХVІІІ -ХІХ стагоддзяў, партрэты роду Бохвіцаў, сярод якіх – партрэт Эльжбеты з Чачотаў (яна прынесла Падароск у якасці пасагу, вышаўшы замуж за Рамана Бохвіца), партрэт дачкі Рамана Міры работы К.Пахвальскага. Былі і іншыя жывапісныя палотны – у асноўным копіі работ заходнееўрапейскіх майстроў.

Раман Бохвіц пабудаваў спіртзавод, вадзяны млын (згарэў у 1970 гады), сукнавальню (захаваўся фундамент) і шмат іншага. Гісторыя роду Бохвіцаў пачынаецца на Беларусі з ХVІ стагоддзя і, таксама, чакае сваіх даследчыкаў. Некалькі цікавых фактаў. Маці Рамана Бохвіца, Паўліна Маеўская была дваюраднай сястрой Адама Міцкевіча. Брат Рамана, Актавіян, герой крымскай вайны 1854-1856 гадоў, быў кіраўніком паўстанцкага камітэта ў Піснскім павеце ў час паўстання 1863-1864 гадоў. Правёў два гады ў турме ў Дынабургу. Потым быў амніставаны. Займаўся сельскай гаспадаркай. Выдаў некалькі кніг па сельскагаспадарчай тэматыцы.

Перад Бохвіцамі Падароскім сядзібным домам валодалі Чачоты – таксама цікавая фамілія.

Напэўна, многім вядома імя яшчэ аднаго выхадца з Падароска – Максіміліян Станіслаў Рыла. Ён нарадзіўся ў Падароску 31 снежня 1802 года ў збяднелай шляхецкай сям’і. Закончыў школу піяраў у Лыскава, Полацкую езуіцкую акадэмію. Пасля выгнання езуітаў у 1820 годзе з Расіі Аляксандрам І, перабраўся ў Рым. На працягу 10 год вучыўся ва ўніверсітэтах Рыма, Турына і Фларэнцыі. Праславіўся ў Рыме як прапаведнік на плошчах. У 1833 годзе атрымаў сан свяшчэнніка. Прафесар філасофіі Грыгарыянскага ўніверсітэта. Дасканала валодаў італьянскай, французкай, арабскай, персідскай і іншымі мовамі. 3 чэрвеня 1836 года пад псеўданімам Пятра Ролі накіраваўся на Бліжні Усход з мэтай заснавання каталіцкай акадэміі. Адтуль з-за палітычнай нестабільнасці быў вымушаны ў турэцкім касцюме, у потай, праз Дамаск, Турцыю, Курдыстан перабрацца ў Месапатамію. Там першым з еўрапейцаў 1836-1837 гадах правёў раскопкі старажытнага Вавілона і Ніневіі. Сабраў багаты этнаграфічны матэрыял аб народах Турцыі, Ірака, Сірыі і Лівана, аб прыродзе басейнаў Тыгра і Еўфрата. Прывёз у Рым багатую архелагічную калекцыю. У знак удзячнасці абраны ў Папскую археалагічную акадэмію і Арыенталістычнае таварыства Францыі. У 1841 годзе заснаваў у Бейруце Каталіцкую акдэмію, ператвораную ў 1875 годзе ў дзейнічаючы да цяперашняга часу ўніверсітэт Святога Іосіфа. Пасля жыў на Мальце, дзе стварыў езуіцкую школу. З 1844 года – рэктар Рымскага калегіума, каторы рыхтуе місіянераў. У тым жа годзе, падчас візіта ў Рым Мікалая І, Рыла сустракаўся з ім па пытаннях лёсу беларускага народа.

Максіміліян Станіслаў Рыла памёр у час свайго апошняга падарожжа па Бліжняму Усходу і Афрыцы 17 чэрвеня 1848 года. У 1900 годзе яго прах з Хартума з вялікімі ўшанаваннямі перавезены на могілкі “Аль-Маторыя” у Каіры.

Стаў правобразам падарожніка ў паэме Юліюша Славацкага, прысвечанай Мікалаю Радзівілу Сіротке.

Яго жыццё і дзейнасць, таксама, хавае шмат цікавага і невядомага.

У Падароску з даўняга часу існавала свая сістэма адукацыі. Жыхары вёскі мелі магчымасць наведваць Лыскаўскае вучылішча, Свіслачскую гімназію. У 1860 годзе, адным з першых на Беларусі, адкрылася народнае вучылішча, якое праіснавала да пачатку першай сусветнай вайны. Знойдзены дакумент за 1871 год, які сведчыць, што народнае вучылішча ў той час наведвалі 57 хлопчыкаў і 8 дзяўчат – дзеці мясцовых сялян. У вучылішчы быў дырэктар і два настаўнікі, якія выкладалі Закон Божы, арыфметыку, граматыку. Даваліся пачатковыя веды па гісторыі, літаратуры і прыродазнаўству. У 1921 годзе адкрылася пачатковая польская школа з чатырохгадовым тэрмінам навучання. Праіснавала яна да 1939 года. Будынак школы не захаваўся, ён знаходзіўся на месцы, дзе зараз пабудавана аддзяленне сувязі. Будынак школы быў выкананы па таму ж праекту, што і будынак гміны. У школьным музеі захоўваецца здымак 1939 года, на якім можна ўбачыць школу, яе настаўнікаў і вучняў. Такім чынам, у гэтым годзе можна адзначаць 145 гадоў Падароскай школе.

Падароск цікавы аб’ект для археалагічных даследванняў. У ім захавалася радыяльная планіроўка з рынкам у цэнтры. Недалёка ад вёскі захаваліся старадаўнія могілкі з каменнымі магіламі. Археолагаў чакаюць падвалы сядзібнага дома.

Шмат цікавага са спадчыны Падароска сабрана ў школьным краязнаўчым музеі.

Такім чынам, улічваючы геаграфічнае становішча, гісторыка-краязнаўчую спадчыну (акрамя вышэй пералічанага, ёсць яшчэ аб’екты, звязаныя з гісторыяй Вялікай Айчыннай вайны), блізасць такога помніка гісторыі і культуры, як сядзіба ў Красках, Падароск можна і неабходна ўключыць у турыстычныя і краязнаўчыя маршруты.